Op 25 augustus 2022 heeft de Raad van Arbitrage in bouwgeschillen een opmerkelijke uitspraak gedaan over de prijsstijgingen voor bouwmaterialen. (Zaaknummer 37.382) Voor aannemers zou dit aanleiding kunnen zijn om met hun opdrachtgevers het gesprek aan te gaan.

De feiten

In 2020 was er een aannemingsovereenkomst gesloten voor de realisatie van eengezinswoningen en appartementen tegen een bepaalde aanneemsom.

Begin 2022 brak de Oorlog in Oekraïne uit. Die leidde tot grote prijsstijging voor allerlei producten en diensten. Als gevolg daarvan zijn tal van bouwprojecten, waar al een vaste aanneemsom was afgesproken, onder zware financiële druk komen te staan.

De aannemer in genoemde zaak besloot te proberen om de gemaakte prijsafspraken open te breken met een beroep op de onvoorziene prijsstijgingen. Hij beriep zich op de wet en op een bepaling in de aannemingsovereenkomst die bepaalt dat tussentijdse aanpassing van de overeenkomst in bepaalde situaties mogelijk moet zijn, waaronder de situatie dat zich “een extreme onvoorziene wijziging van omstandigheden voordoet welke naar objectieve maatstaven een verdere ongewijzigde uitvoering van deze overeenkomst voor Partijen of een van hen in redelijkheid niet langer verantwoord maakt”.

Wettelijke mogelijkheden bij onvoorziene omstandigheden

Het Burgerlijk Wetboek kent een soortgelijke bepalingen. Artikel 6:258 BW geldt in principe voor alle overeenkomsten en bepaalt dat de rechter op verzoek de gevolgen van een overeenkomst kan wijzigen “op grond van onvoorziene omstandigheden welke van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten.”

Artikel 7:753 lid 1 BW kent bovendien een specifieke regeling voor kostenverhogende omstandigheden bij aannemingsovereenkomsten:
“Indien na het sluiten van de overeenkomst kostenverhogende omstandigheden ontstaan of aan het licht komen zonder dat zulks aan de aannemer kan worden toegerekend, zal de rechter op vordering van de aannemer de overeengekomen prijs geheel of gedeeltelijk aan de kostenverhoging kunnen aanpassen, mits de aannemer bij het bepalen van de prijs geen rekening heeft behoeven te houden met de kans op zulke omstandigheden.”

De aannemer mag de prijsafspraak openbreken

Het beroep van de aannemer op gewijzigde omstandigheden leidde in bovengenoemde zaak tot succes. De Raad van Arbitrage bepaalde dat de ernstige prijsstijgingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne heeft te gelden als “extreme omstandigheden die een wijziging van de aannemingsovereenkomst rechtvaardigen”.

Deze uitspraak gaf de aannemer een sterk instrument in handen om de prijsafspraken open te breken en aan zijn opdrachtgever een open begroting te presenteren.

Meer weten?

Loopt u tegen zo’n situatie aan? Neem dan gerust contact op met mr. H.J. (Arjan) Hulsbergen.